Kentsel Dönüşüm Nedir, Neyi Amaçlar?
Kentsel Dönüşüm Nedir, Neyi Amaçlar?
Kentsel dönüşüm kentsel sorunlar ve ihtiyaçlar göz önünde bulundurularak bir kentsel mekânın fiziksel, ekonomik, toplumsal ve çevresel koşullarının kapsamlı ve bütünleşik yaklaşımlarla iyileştirilmesini sağlayabilmek için ortaya konulan strateji ve eylemler bütünüdür. Bu tanım kentsel dönüşümün beş temel hedefini gündeme getirmektedir. Bunlardan ilki toplumsal bozulmaların nedenlerinin araştırılarak, bu kentsel problemlere çözüm olabilecek ve kentsel alanların çöküntü alanına dönüşmesini önleyebilecek öneriler geliştirmektir. İkinci amaç, fiziksel mekânda oluşan değişimleri ve ihtiyaçları karşılayabilmektir. Üçüncü amaç, ekonomik canlılığını kaybetmiş kentsel mekânlarda kentsel refah ve yaşam kalitesini artıracak bir kalkınma modeli ortaya koyabilmektir. Kentsel alanların verimli bir biçimde kullanılması ve gereksiz kentsel yayılmadan kaçınmayı sağlayabilecek stratejiler belirlemek kentsel dönüşümün bir başka temel hedefidir. Son amaç ise dönüşüm süreçleri içine toplumun farklı aktörlerinin dâhil edilmesi sağlamaktır. Özetle, kentsel dönüşüm kentlerin çeşitli boyutlarda ihtiyaçlarına cevap verebilmeyi, kentsel alanı verimli kullanmayı, kentsel refahı ve yaşam kalitesini artırmayı, kentsel sürdürülebilirliği sağlamayı ve tüm bunlar için toplumsal katılımı sağlamayı hedefler.
Kentsel dönüşüm konusu özellikle 2004 yılı sonrasında gerçekleştirilen çok sayıda yasal düzenleme ile ülkemiz gündemine girmiştir. Başlangıçta sadece tarihi ve yıpranmış kent dokularının yenilenmesi hedefi ile 2004 yılında 5366 sayılı yasa yürürlüğe girmiş, daha sonraki aşamada belediyelerin kentsel dönüşüm uygulamalarının önünü açabilmek amacıyla 2005 yılında 5393 sayılı yeni ‘Belediye Kanunu’ hayata geçirilmiştir. Son aşamada ise deprem riskine maruz ülkemizde kentlerde güvenli yaşam çevreleri oluşturulabilmesi ve riskli yapı stokunun yenilenebilmesi amacıyla 6306 sayılı ‘Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun’ 2012 yılında yürürlüğe girmiştir. Bahsi geçen bu mevzuat çerçevesinde ülkemizdeki kentsel dönüşüm uygulamaları çoğunlukla yıkıp yeniden yapmak şeklinde gerçekleşmekte ve genellikle yapılı çevrenin fiziksel dönüşümüne odaklanmaktadır. Bu süreçte dönüşümün ekonomik, sosyal, tasarım ve planlama boyutları ihmal edilmektedir. Bu sebeplerle gerçekleştirilen dönüşüm uygulamaları eleştirilere hedef olmakta ve yeni üretilen konut alanlarındaki kullanıcıların memnuniyeti konularında sorunlar yaşanmaktadır.
